Jak stworzyć udaną produkcję młynów

A.P. Vereshchinsky, kandydat nauk technicznych, dyrektor generalny LLC „OLIS” (Odesa)

Niektóre przedsiębiorstwa i gospodarstwa rolno-przemysłowe, które odniosły sukces w produkcji zboża, starają się ustanowić lub rozszerzyć jego przetwarzanie. Często na ich celowniku znajduje się młyn do produkcji mąki pszennej. Nasze obserwacje pokazują, że większość menedżerów, którzy opanowali ten nowy rodzaj działalności, popełnia błędy w wyborze skutecznych sposobów jego realizacji. Produkcja mąki charakteryzuje się głęboką specyfiką, która wykracza daleko poza historie menedżerów sprzedaży tego czy innego producenta sprzętu. W tym artykule postaramy się, bez większego wprowadzania w aspekty technologiczne, wyjaśnić przynajmniej podstawowe organizacyjne i techniczne podejścia do tworzenia udanej produkcji młynów

IMPORTOWANE CZY KRAJOWE?

W czasach Związku Radzieckiego rozwój młynarstwa, jako jednego z głównych elementów bezpieczeństwa żywnościowego kraju, miał ogromne znaczenie. W momencie upadku Związku Radzieckiego nasz przemysł młynarski, jak żaden inny przemysł spożywczy, posiadał światowej klasy potencjał naukowy, techniczny i produkcyjny. Było to wynikiem zakrojonej na szeroką skalę modernizacji przemysłu, która rozpoczęła się w latach 70-tych. Ponowne wyposażenie opierało się na technologiach i sprzęcie szwajcarskiej firmy „Büller”. Krajowy przemysł młynarski otrzymał nie tylko najbardziej zaawansowane środki produkcji od światowego lidera, ale także prawa do ich seryjnej reprodukcji. Nasza nauka została uzupełniona światowym doświadczeniem i osiągnęła nowoczesne granice wdrożenia. Jednocześnie podstawą mielenia mąki jest mechanika, aerodynamika i biochemia, które nie są nowymi i ugruntowanymi naukami. Impuls do rozwoju technologii i technik mielenia, który rozpoczął się zarówno w kraju, jak i za granicą w latach powojennych, osiągnął poziom doskonałości pod koniec ubiegłego wieku. Dlatego nawet w dzisiejszych czasach nie trzeba kupować importowanego sprzętu ani przyciągać zagranicznych specjalistów, aby stworzyć nowoczesną, konkurencyjną technicznie produkcję młynarską. Nadal mamy jedno i drugie. Jak pokazuje praktyka, młyny budowane w kraju są co najmniej trzy razy tańsze niż młyny importowane o tych samych wskaźnikach wydajności. Niemniej jednak, boom pośpiesznie wyposażonych mini-młynów został zastąpiony przez produkcję o większym tonażu, ale głównie importowaną. Wśród zacofanych technicznie, często rzemieślniczych urządzeń znajdują się liderzy produkcji i światowi liderzy. Jednak przytłaczająca większość z nich również nie jest w stanie zapewnić trwałej rentowności przetwarzania w naszych warunkach ekonomicznych. Te urządzenia produkcyjne zostały stworzone do innego mielenia, innej pszenicy, zaprojektowane do innych warunków pracy i innych wyników.

Tak więc ogromny okres zwrotu większości nowo powstałych zakładów produkcyjnych jest obowiązkową, ale nie jedyną zapłatą ich właścicieli za ignorancję techniczną, a także nadmierne zaufanie do sprzedawców „zaawansowanych technologii” i „know-how”.

Zazwyczaj początkowe postrzeganie młyna przez większość potencjalnych inwestorów koncentruje się na budynku produkcyjnym. Niewątpliwie jest to ważna część, ale tylko część produkcji. Każdy młyn, nawet o najmniejszej pojemności, oprócz budynku produkcyjnego (samego młyna) musi zawierać magazyn surowców, sklep (magazyn) gotowych produktów, system laboratoryjny, kontrolę operacyjną i zarządzanie procesem produkcyjnym, system księgowości i rejestracji operacji ze zbożem. Pod względem kosztów tworzenia, powyższe komponenty są porównywalne z kosztami budynku produkcyjnego. Jednak bez żadnego z nich udana produkcja jest niemożliwa.

W JAKI SPOSÓB ZARZĄDZAĆ JAKOŚCIĄ MĄKI?

Powszechnie wiadomo, że aby zapewnić udaną sprzedaż, jakość wytwarzanych produktów musi spełniać wymogi prawne i być stabilna. W przypadku mąki warunek ten może być spełniony poprzez przetwarzanie ziarna o pewnych stabilnych właściwościach. Jednakże przychodzące partie zawsze charakteryzują się znaczną różnorodnością. Uzyskanie partii ziarna o określonych właściwościach (partia mielenia) uzyskuje się poprzez zmieszanie dwóch lub trzech początkowych partii (składników) w wymaganych proporcjach. Zmiana ilości lub jakości składników w partii mielenia wymaga zmiany trybu przetwarzania, co zawsze wiąże się z utratą jakości i wydajności mąki. W związku z tym partia mielenia powinna być wykonana na długi okres pracy, co wymaga zapasu początkowych partii ziarna. Dlatego magazyn surowców powinien zapewniać przyjęcie, oddzielne umieszczenie, przechowywanie i dostawę do produkcji początkowych partii ziarna. Jego pojemność powinna umożliwiać nieprzerwane zaopatrywanie produkcji w stabilne składniki partii mielenia przez co najmniej 10 dni pracy. Biorąc pod uwagę potrzebę oddzielnego przechowywania różnych partii, oprócz całkowitej pojemności, ważnym aspektem jest dostępność oddzielnych pojemników według ilości. Magazyn może być typu podłogowego lub silosowego (winda). Jednak wybierając typ nowoczesnych silosów wykonanych z lekkich konstrukcji stalowych, należy preferować silosy z dnem stożkowym. Takie silosy są całkowicie opróżniane podczas rozładunku, co nie wymaga ręcznego czyszczenia po przechowywaniu każdej partii. Ziarno podawane do przetworzenia nie może przekraczać określonych poziomów zanieczyszczenia. Naruszenie takich norm nieuchronnie prowadzi do gwałtownego spadku jakości produkowanej mąki. Dlatego pożądane jest wyposażenie magazynu surowców w sprzęt czyszczący. Korzystne powinny być separatory elewatorowe, ponieważ separatory młyńskie nie są wystarczająco wydajne, aby pracować w trybie odbioru ziarna.

PROCES MIELENIA

W budynku produkcyjnym (samym młynie) ziarno jest przygotowywane do mielenia i mielone w celu wytworzenia gotowego produktu – mąki i otrębów. Główne etapy przygotowania obejmują przygotowanie partii do przemiału, czyszczenie i kondycjonowanie ziarna (nawilżanie do określonej wilgotności, a następnie przechowywanie w lejach zasypowych). W dziale mielenia podstawą są operacje wielokrotnego mielenia sekwencyjno-równoległego i przesiewania. Nowoczesne trendy w rozwoju zakładów młynarskich mają na celu mielenie ziarna w zredukowanej strukturze. W takim przypadku wymagana jest mniejsza liczba urządzeń, mniej miejsca, energii elektrycznej itp., co znacznie obniża koszty założenia i eksploatacji. Jednak wyłączenie szeregu operacji technologicznych i zwiększone obciążenie sprzętu negatywnie wpływa na wyniki przetwarzania. Niemniej jednak skuteczne prowadzenie takiego mielenia jest potwierdzone praktyką, chociaż wymaga specjalnego, szczególnie starannego przygotowania ziarna. Z drugiej strony, to właśnie w przygotowaniu ziarna istnieją ogromne rezerwy dla zwiększenia wydajności przetwarzania w dowolnej strukturze mielenia. Dlatego przy wyborze lub zakładaniu młyna należy zwrócić maksymalną uwagę na wyposażenie urządzeń do przygotowania ziarna.

Proces mielenia charakteryzuje się hierarchiczną strukturą. Jednak potrzeba sekwencyjno-równoległego przetwarzania determinuje złożony system ciągłego przemieszczania wielu strumieni, różniących się zarówno wydajnością, jak i jakością transportowanych produktów. Ruch strumieni produktów po określonych trasach, a także możliwość operacyjnej zmiany ich kierunku zapewnia komunikacja transportu mechanicznego, pneumatycznego i grawitacyjnego. Najbardziej ekonomicznym i technicznie korzystnym wariantem jest komunikacja zorientowana pionowo, gdy produkt jest podnoszony do góry i przetwarzany, przechodząc od maszyny do maszyny za pomocą grawitacji. Minimalna liczba „wind”, a także wszystkich urządzeń transportowych, przy maksymalnej „zwrotności” tras, jest zapewniona przez rozmieszczenie młyna na kilku poziomach (piętrach). Układ młyna „na wysokości” stwarza również korzystne warunki dla efektywnego rozwiązania szeregu zadań technicznych i technologicznych, co ostatecznie skutkuje znacznym wzrostem jakości i wydajności mąki. Praktyka pokazuje, że młyny o wydajności do 100 ton dziennie powinny być budowane w czterech kondygnacjach, a te o wydajności ponad 100 ton dziennie w pięciu lub więcej kondygnacjach. Mimo to wiele młynów budowanych jest „na szerokość”. Wdrażanie takich rozwiązań jest często spowodowane chęcią klientów do „upchnięcia” produkcji mąki w zaadaptowanym magazynie lub hangarze. W wielu przypadkach deweloperzy bezzasadnie poświęcają powierzchnię użytkową, aby zaoszczędzić na stalowych konstrukcjach nośnych. Właściciele takich młynów muszą płacić za wdrażanie takich rozwiązań ich niską wydajnością.

Wybór młyna

Dostawcy młynów często przedstawiają kalkulacje zwrotu z inwestycji. Takie obliczenia pokazują okres zwrotu, zwykle od 4 do 9 miesięcy, które są czysto orientacyjne, ponieważ nie uwzględniają lokalnych warunków pracy młyna.

W celu porównania różnych typów młynów można użyć wzoru, który zawiera główne kryteria oceny wyniku mielenia (wydajność mąki i jej wskaźnik jakościowy – zawartość popiołu):

K_t = I x (Z₀ – Z₁) / Z₀,

gdzie Kt – współczynnik wydajności technologicznej;

I – wydajność mąki, %;

Z0 – zawartość popiołu w ziarnie wprowadzanym do przemiału, %;

Z1 – zawartość popiołu w mące, %.

Przykład:

Jeśli zawartość popiołu w pszenicy wynosi 1,85%, zawartość popiołu w bielmie wynosi 0,42%, zawartość bielma wynosi 80%, to

K_t = 80% x (1,85% – 0,42%) / 1,85% = 61,84

Niektórzy producenci młynów przeceniają wydajność mąki wysokiej jakości (o niskiej zawartości popiołu) lub wskazują wartości osiągane podczas przetwarzania pszenicy o jakości znacznie wyższej niż średnia.

Ważne jest, aby określić rzeczywistą wydajność mielenia mąki i otrębów. To właśnie ten wskaźnik określa wydajność mielenia i ostatecznie rentowność młyna, co jest bardzo interesujące dla właściciela. Przy wyborze młyna nie należy kierować się wyłącznie danymi z tabliczki znamionowej, ale także wynikami pilotażowych prób mielenia na miejscu.

ZARZĄDZANIE PROCESEM ZALEŻY OD DANEJ OSOBY

Zależność wyników mielenia od ogromnej liczby różnych czynników uniemożliwia pełną kontrolę procesu produkcji mąki, nawet przy użyciu najnowocześniejszych i najbardziej wyrafinowanych maszyn. Technologia mielenia mąki jest jedną z najbardziej złożonych w przemyśle spożywczym i przetwórczym, a kwalifikacje technologa, znanego jako młynarz, są bardziej rzemiosłem niż specjalnością. Dzięki stałej i wykwalifikowanej interwencji młynarza grubego w proces mielenia, tryby technologiczne na każdym etapie przetwarzania są zapewnione blisko optimum, a w rezultacie osiągane są najlepsze możliwe wyniki końcowe. W celu obiektywnej oceny sytuacji, młynek gruboziarnisty musi mieć jakościowe i ilościowe wskaźniki wydajności produkcji, co jest zapewnione przez organizację i systematyczne wykonywanie kontroli laboratoryjnej i operacyjnej. Kontrola laboratoryjna jest przeprowadzana przez laboratorium produkcyjno-techniczne (PTL). Kontrola operacyjna jest przeprowadzana na stanowiskach pracy przez personel produkcyjny w celu zapewnienia ustalonych sposobów działania i ich wydajności.

Dla każdej zmiany personelu produkcyjnego obowiązkowe jest rejestrowanie wykonanej pracy wraz z przygotowaniem podstawowej dokumentacji sprawozdawczej. Wyniki pracy są określane na koniec każdej zmiany i sporządzane zgodnie z formularzem przyjętym przez przedsiębiorstwo. Muszą one jednak zawierać kompletne i rzetelne informacje o ilości i jakości ziarna przekazanego (przyjętego) do przerobu, produkcji (przekazaniu do magazynu) wyrobów gotowych, zużyciu pojemników, utylizacji odpadów itp. Bezpieczeństwo aktywów materialnych na wszystkich etapach ruchu w procesie produkcyjnym jest zapewnione tylko poprzez ich odpowiedzialny transfer według jakości (przy użyciu kontroli laboratoryjnej) i ilości (przy użyciu urządzeń ważących). Określenie dokładnych wskaźników wydajności za miesiąc lub dekadę odbywa się poprzez całkowite wymycie całego ziarna otrzymanego w miesiącu sprawozdawczym z opróżnieniem wszystkich lejów i zatrzymaniem produkcji, tj. czyszczeniem.

Średnie wyniki ekonomiczne młynów o wydajności 30-100 ton dziennie od stycznia 2009 r.

Wydatki na przetworzenie jednej tony ziarna – 1265 UAH, w tym:

• średni koszt tony ziarna w partii mielenia – 1050 UAH;
• koszt zużycia energii elektrycznej – 50 UAH
• koszt workowania – 40 UAH;
• koszty pracy – 75 UAH;
• nierozliczone wydatki – 50 UAH.

Przychody ze sprzedaży gotowych produktów uzyskanych z przetworzenia jednej tony ziarna – 1512 UAH, a mianowicie:

• 570 kg mąki najwyższego gatunku w cenie 21 UAH/kg na kwotę 1197 UAH;
• 150 kg mąki pierwszego gatunku w cenie 1,6 UAH/kg za kwotę 240 UAH;
• 250 kg otrębów w cenie 0,3 UAH/kg za kwotę 75 UAH;
• 30 kg – odpady niepodlegające realizacji i straty.

Dochód przedsiębiorstwa z przetworzenia jednej tony ziarna: 1512 – 1265 = 247 UAH.

Wartość kosztów niezbędnych do stworzenia produkcji młyna mieści się w przedziale 60-80 tysięcy UAH za jedną tonę dziennej wydajności młyna. Nietrudno obliczyć, że koszt stworzenia młyna „od zera” w przybliżeniu odpowiada jego rocznemu dochodowi. Tak więc, przy odpowiednim podejściu do tworzenia produkcji młynarskiej, okres zwrotu inwestycji nie powinien przekraczać jednego roku.

Na podstawie materiałów LLC „OLIS”

EKONOMIA MŁYNA DO MĄKI

Tendencje w rozwoju krajowego przemysłu młynarskiego są uwarunkowane ograniczoną realizacją mąki w skali jedynego naprawdę wiarygodnego partnera – rynku krajowego. Jest dość oczywiste, że w takiej sytuacji część przemysłu młynarskiego będzie reprezentowana przez kilkanaście zakładów produkcyjnych na skalę krajową, wspieranych na przykład przez zamówienia rządowe lub korporacyjne przywiązanie do dużych odbiorców. Druga część to mnogość produkcji na poziomie regionalnym o wydajności od 30 do 150 ton dziennie, znacznie dominujących pod względem całkowitej wielkości przerobu. Z punktu widzenia opłacalności ekonomicznej, przemiał mąki grawituje w kierunku miejsc produkcji zboża, które są również lokalizacjami z tańszą przestrzenią produkcyjną i siłą roboczą. Jednocześnie takie zakłady produkcyjne są skierowane do niezbyt odległych konsumentów miejskich. Tendencje te będą się nasilać wraz ze wzrostem kosztów transportu. Tworzenie wydajnych i rentownych zakładów produkcji mąki, biorąc pod uwagę poziom ich złożoności technicznej i kapitałochłonności, jest dość „przystępne” zarówno dla indywidualnych przedsiębiorstw rolno-przemysłowych lub gospodarstw, jak i ogólnie dla regionalnego biznesu. Dlatego zadaniem przeważającej liczby przedsiębiorstw młynarskich będzie przywództwo regionalne, zapewnione przez dalsze rozszerzanie dostępu do rynku poprzez tworzenie produkcji makaronów, chleba, dań gotowych itp. Poziom organizacyjny i techniczny takich przedsiębiorstw powinien zapewniać ścisłą minimalizację kosztów surowców i energii, manewrowanie w ramach kilku „silnych” pozycji asortymentowych, terminowe reagowanie na zmiany popytu i szybkie wypełnianie nowych kategorii produktów.
Podsumowując, należy zauważyć, że zakłady przemiału mąki są złożonymi konstrukcjami inżynieryjnymi i muszą być tworzone zgodnie z wcześniej opracowanymi projektami. Poziom zadań technicznych do rozwiązania w procesie tworzenia produkcji jest znacznie wyższy niż poziom kompetencji „operatorów” nawet o najwyższych kwalifikacjach. Taka praca może być wykonywana przez grupy specjalistów z głęboką znajomością niezbędnego kompleksu wiedzy, w którym centralne miejsce zajmują technologie produkcji mąki.

KOMENTARZE